مقدمه:
ریحان با نام علمیOcimum basilicum ، گیاهی علفی از تیره نعناعیان و بومی کشور هندوستان می باشد.
شرایط محیطی مطلوب:
ریحان گیاهی یکساله است که به راحتی کشت و کار می شود. این گیاه خیلی حساس به سرما است. ریحان گلخانه ای، جهت رشد زیاد و کیفیت نیاز به هوای گرم، آفتاب کامل و خاک با زه کشی مناسب دارد. محیط مناسب رشد آن خاک شنی سبک تا سیلتی لومی با pH=6.4 است. جوانه زنی بذر در دمای 30-20 درجه سانتی گراد صورت می گیرد.
همانطور که گفته شد ریحان گیاهی برای فصل گرم و یکساله که درآب وهوای معتدل تا گرم ومرطوب رشد می‌کند وبه سرماهای پائین ویخبندان حساس و سریع به گل میرود و بی کیفیت میشود. همچنین در دماهای بالاتر از ۳۵درجه طعم تندی بخود می‌گیرد و برگها کیفیت خود را ازدست می‌دهند. ریحان ایتالیایی گیاهی می‌باشد که با اکثر انواع آب و‌هوا وخاک سازگاری دارد ودراکثر نقاط قابلیت رویش دارد.
برای کشت این گیاه ابتدا خاک را تا عمق۳۰سانتی‌متر نرم کنید. خاک مناسب برای کاشت ریحان ایتالیایی خاک هوموسی سبک با زهکشی مطلوب است. اضافه نمودن کودهای حیوانی (گاوی یا گوسفندى) پوسیده و یا کمپوست علاوه بر حاصلخیزی و بالارفتن درصد مواد آلی خاک و افزایش قدرت نگهداری آب در خاک باعث تولید سبزی با کیفیت‌تر میشود . بذرها را به روش دستپاش کشت نمایید. در روش دستپاش زمین را کرت بندی کنید. سپس بذرهای ریز ریحان را روی سطح خاک پخش کنید. توسط ابزار شن‌کش یا جارو و یا امثال این ابزار‌ها سعی کنید بذرها را زیر خاک کرده وسطح خاک را برای چسبیدن بذر به خاک غلطک بزنید. جهت عدم جابجایی بذور آبیاری کرتها به آرامی انجام دهید. می‌توانید با حالت اسپری آبپاش‌های چند حالته این کار را انجام دهید و برای بار اول کاملا خاک را غرق در آب کنید. بهتر است همه گلخانه را به یکباره کشت نکنید. کشت ریحان در فواصل زمانی مختلف انجام دهید مثلا هر ده روز یک سوم گلخانه تا در همه زمانها محصول شاداب و تازه داشته باشیم. در کشت هاى زمستانه بذر کمتر و بهاره بذر بیشتر زیرا بعلت میزان دریافت نور مورد نیاز است.
تاریخ کشت ریحان ایتالیایی: تاریخ کاشت معمولا بسته به بازار هدف از نیمه اول آبان آغاز و تا اواخر دی ماه ادامه دارد. توجه داشته باشید از لحاظ اقتصادی تولید محصول خارج از فصل در گلخانه مقرون به صرفه است.
آبیاری ریحان ایتالیایی:
از مهمترین اعمالی که در مراحل رشد و برداشت ریحان انجام میشود آبیاری و مبارزه با علفهای هرز وآفات وبیماریها می باشد. ریحان به رطوبت نیاز دارد وهیچگاه نباید سطح خاک خشک شود .زمین مزرعه ریحان را بایستی هر۶ تا ۷ روز یکبار آبیاری کرد ولی در نهایت این شمایید که بر اساس نیاز آبی تعیین کننده دور آبیاری هستید. می‌توانید از ابزار‌های پایشگر هوشمند رطوبت خاک سامان همراه با سیستم‌های آبیاری هوشمند سامان نیز کمک بگیرید.
علفهای هرز ریحان ایتالیایی:
علفهای هرز مزرعه از عوامل کاهش دهنده کمیت وکیفیت محصول هستند. باید قبل از کاشت ریحان جمعیت علفهای هرز راکم کنیم. می‌توانید از روش‌های شیمیایی نظیر علف‌کش‌های پیش کشت یا استفاده از پوشش پلاستیکی سیاه رنگ در خارج از فصل کشت این مشکل را حل کنید. چنانچه بعداز کشت برخی علفها رویش نمودند توسط وجین آنها را از مزرعه خارج می‌کنیم. مهمترین علف هرز مزرعه ریحان گیاه انگلی سس است که بصورت رشته های زرد و نارنجی رنگ به گیاه ریحان چسبیده علاوه بر مکیدن شیره نباتی وجلوگیری از رشد ونمو گیاه باعث کاهش کیفیت سبزی میشود. حتما از بذرهایی استفاده شود که عاری از بذور و اندامهای گیاه سس باشند و اگر به بذری مشکوک هستیم یا از کشت آن خوداری کنیم و یا اینکه قبل از کاشت با دستگاه بوجاری سس‌گیر کاملا بوجاری و جداسازی شود. چنانچه در زمین کاشت مشاهده شدند بصورت لکه ای نسبت به جمع آوری یا با سوزاندن و یا مبارزه شیمیایی توسط علفکش تماسی مانند پاراکوات جهت جلوگیری از انتشار آن اقدام نمایید.
برداشت گیاه ریحان:
پس از رشد کافی بوته ها و شاخه های جانبی و قبل از اینکه به گل برود باید بوته ها را برداشت کرد. معمولاً در دو تا چهارچین محصول از سطح خاک برداشت میشود.
میزان برداشت:
حجم تولید ریحان بر حسب رقم, فاصله کاشت, نوع خاک و کودهای مصرف شده و شرایط داشت تعیین میشود. کنترل عوامل اقلیمی می‌تاوند عملکرد را بهبود ببخشد. میتوان با کنترل و پایش دقیق شرایط محیطی با استفاده از دستگاه‌های مدیریت هوشمند سامان شرایط محیطی را همواره در بهترین شرایط نگاه داشت.
ازدیاد و تکثیر ریحان گلخانه‌ای:
ریحان با روش کشت مستقیم بذر یا نشاکاری تکثیر می شود. انتقال نشا ۶-۴ هفته بعد از کشت بذر صورت می گیرد. قبل از کاشت ریحان باید زمین مورد نظر را به خوبی تسطیح نموده و پس از پاشیدن بذر، روی آن را با لایه نازکی از ماسه می پوشانند.
آفات و بیماری:
کپک خاکستری بیماری قارچی می‌باشد که در گلخانه های کشت ریحان زیاد به چشم میخورد. این بیماری در اثر گردش ضعیف هوا، رطوبت زیاد و دمای نسبتا پایین هوا گسترش می یابد. پوسیدگی ریشه و مرگ گیاهچه ازبیماری های دیگر ریحان است. آبیاری بیش از حد و رطوبت زیاد از حد باعث گسترش بیماری دیگری به نام لکه برگی می شود. که این بیماری، باعث ایجاد لکه ها یا زخم های تیره روی برگ این گیاه معطر می شود.
- جلوگیری از آفات خسارت ریحان گلخانه ای
- خسارات ناشی از آفات و بیماری در گلخانه ها را با با رعایت نکات زیر تا حد زیادی میتوان کاهش داد:
- استفاده از رقم های با کیفیت بالا و عاری از آلودگی با فوزاریوم
- کشت بذر در خاک های که ضدعفونی شده
- اجتناب دو کشت متوالی ریحان در یک خاک
- از بین بردن گیاه ریحان آلوده
- اجتناب از آبیاری بیش از حد
- فاصله گذاری مناسب جهت ایجاد تهویه کافی
- استفاده از مواد آلی در خاک
